Imprentas 295 – S’ùrtimu annu at cambiadu s’istadu de ànimu de giòvanos e betzos

Imprentas
Imprentas
Imprentas 295 - S'ùrtimu annu at cambiadu s'istadu de ànimu de giòvanos e betzos
Loading
/

Imprentas 295 – S’ùrtimu annu at cambiadu s’istadu de ànimu de giòvanos e betzos

Imprentas
Imprentas
Imprentas 295 - S'ùrtimu annu at cambiadu s'istadu de ànimu de giòvanos e betzos
Loading
/

di Ivan Marongiu

S’ùrtimu annu at cambiadu s’istadu de ànimu de giòvanos e betzos

Polìticos e funtzionàrios faeddant a s’ispissu de sas cunsighèntzias de su covid-19 pro sa salude pùblica e s’economia. Ma pro sa parte prus manna de sas persones si tratat però solu de cunsideros astratos. Ogni die devent fàghere sos contos cun sos istados de ànimu issoro: ànsia e tristura o, si sunt fortunados, cuntentesa e otimismu. In ocasione de sa die mundiale de sa cuntentesa, sos chircadores chi traballant pro su “Sustainable development solutions network” de sas Natziones Unidas ant publicadu s’ùrtimu Raportu mundiale subra sa cuntentesa, acanta chircant de catalogare custos istados de ànimu e bìdere in cale modu sa pandemia los at cambiados. S’istitutu de sondàgios Gallup at suministradu cuestionàrios cun pregontas subra custu tema in vàrios paisos. In una de custas si dimandat a sos intervistados de imaginare un’iscala cun sos iscaleris numerados dae zero a deghe. Su prus artu rapresentat sa mègius vida possìbile, cussu prus bassu sa peus. Sa pregonta est: tue, in cale iscaleri t’agatas?

Sas rispostas a custu tipu de pregonta, chi in istatìstica est mutida iscala de Cantril, sunt ispantosas. Su puntègiu mèdiu in 95 paisos, est coladu dae 5,81 in su perìodu 2017-2019 a  5,85 in su 2020. A cambiare est istada sa dinàmica de sa satisfatzione in contu de sa vida. In meda paisos su covid-19 at rèndidu sos betzos prus alligros.

Su covid-19 minetzat sos betzos prus de sos giòvanos: s’arriscu de mòrrere pro more de su virus raddòpiat manu a manu chi aumentant s’edade. Epuru sos betzos sunt devènnidos prus cuntentos. In totu su mundu, cunfrontende su perìodu 2017-2019 e su 2020 si bidet chi sa cuntentesa de sos chi tenet prus de 70 annos est crèschida de 0,22 puntos in s’iscala de Cantril. Sa psicòloga brasiliana Celina Beatriz Gazeti dos Santos at fatu una lista de sas cosas chi li arruinant sa die: sa pandemia, sa corrutzione difusa, unu guvernu chi non li praghet, sa tribulia de sos àteros. Epuru narat de èssere su matessi prus bregiosa e otimista.

In su Regnu Unidu, unu paisu chi in generale registrat livellos artos de cuntentesa, totu sas fàscias de edade ant fatu passos in segus, ma unas cantas prus de àteros. Comente in àteros paisos ricos, prima de sa pandemia sa curva de sa cuntentesa teniat sa forma de una U: sas persones arribbant a s’edade adulta de bonumore, sa situatzione pegiorat bie sos 40 annos, ma colados sos chimbanta annos, si torrat a èssere prus cuntentos. Chie arribbat a un’edade arta meda, però ruet torra in sa tristura. Oe imbetzes sa cuntentesa est una lìnia chi creschet cun s’aumentu de s’edade.

Sos giòvanos sunt prus pagu satisfatos de sas persones adultas, chi lu sunt prus pagu de cuddas antzianas. Sa cosa diat pòdere dipèndere dae su programa de vatzinatziones britànnicu, chi at interessadu prima sos betzos. Ma s’andamentu de sa cuntentesa no est praticamente cambiadu in s’ùrtimu annu. Giai prima chi sos britànnicos  connòscherent “su Pfizer” e “s’AstraZeneca” calicuna cosa fiat giai cambiada.

Sas app pro sas videomutidas ant permìtidu a medas betzos de mantènnere sos cuntatos cun sos familiares issoro, a s’ispissu prus de cantu capitaiat a in antis. In sos paisos acanta sunt istadas introduidas medidas de allacanamentu ant tentu sa satisfatzione de bìdere chi sa sotziedade faghiat sacrifìtzios pro los tutelare. E comente faghet notare John Helliwell, economista de s’University of British Columbia e coautore de su Raportu mundiale subra sa cuntentesa, sos betzos s’intendent prus in salude.

Sos giòvanos, imbetzes, ant tentu un’annu difìtzile. Medas ant pèrdidu su traballu. In sos Istados Unidos su tassu de disocupatzione de sas persones tra sos 20 e sos 24 annos est crèschidu dae su 6,3 pro chentu de su freàrgiu de su 2020 a su 25,6 pro chentu de abrile de su 2020, e posca in freàrgiu de ocannu s’est assestadu a inghìriu de su 9,6 pro chentu. In unos cantos paisos ricos sas fèminas giòvanas ant coladu unu perìodu difìtzile. A s’ispissu traballant in setores chi ant dèvidu serrare, comente  su de sa retzidura turìstica. E, cun sa serrada de sas iscolas, medas de issas si sunt dèvidas  ocupare de sos fìgios meda prus de prima. In prus sos giòvanos tenent una vida sotziale intensa, chi durante sa pandemia at pegioradu sa situatzione. Un’istùdiu subra su Regnu Unidu fatu dae Ben Etheridge e Lisa Spantig de s’Universidade de Essex at rilevadu chi sas fèminas cun a su mancu bator amigos ìntimos ant sufridu prus de totus durante s’acorru de su beranu de su 2020. “Sas persones abituadas a s’addobiare cun medas amigos ant sufridu paritzu. Fèminas e giòvanas tenent in generale medas amigos”, narat Xiaowei Xu de s’Istitutu britànnicu pro sos istùdios fiscales.

Calicunu paisu si l’at passada mègius de sos àteros. Si sa cuntentesa de sos britànnicos est diminuida in su 2020, in Germània est artziada dae dae 15 a 7 in sa classìfica de sos paisos prus cuntentos de su mundu. Su Regnu Unidu at fatu sos contos cun acorros longos meda e unu tassu de mortalidade de 190 persones ogna 100.000 dae su cumintzu de sa pandemia. Su matessi datu in Germània est istadu de 77 ogna 100.00. Pro bona parte de su 2020 sa Germània s’est protègida dae su covid-19 mègius de àteros paisos europeos.

Unu fatu ispantosu est chi sos paisos chi s’agataiant in cùcuru a sa classìfica de sa cuntentesa prima de sa pandemia bi sunt abarrados. Sos primos tres in su 2020 sunt istados Finlàndia, Islanda e Danimarca, sos matessi de su perìodu 2017-2019. Totus e tres ant rispòndidu bene a su covid-19. S’Islanda tenet fintzas unu tassu negativu: èssere un’ìsula forsis agiuat de prus. Unu de sos cunsideros prus interessantes chi nde essit a campu dae su raportu de sas Natziones Unidas est chi sos ligàmines tra pandemia e cuntentesa funtzionant in ambos sos sensos. Sos autores no arribbant a nàrrere chi sa cuntentesa agiuat sas persones a resistire a su covid-19. Casumai narant chi b’at una cosa chi afòrtiat sa cuntentesa de unu paisu e chi lu rendet prus prontu a afrontare sas pandemias: s’impignu. Segundu sos sondàgios de Gallup tra sos paisos chi ant afrontadu mègius su covid-19 bi sunt sos paisos nòrdicos e sa Zelanda Noa, acanta est forte s’impignu de sas istitutziones.

Vàrios paisos non sunt resèssidos a cuntènnere su covid-19, pro medas  motivos. Unos cantos sunt pòveros, àteros sunt amministrados male, àteros ancora no ant tentu esperièntzia de maladias comente sa Sars, o non sunt a tretu de bardianare bene sas làcanas issoro. Ma Jeffrey Sachs, economista de sa Columbia University, sugerit un’àteru motivu: polìticos e funtzionàrios de medas paisos europeos e americanos ant detzìdidu chi non podiant pedire tropu a sos abitantes. Una miscela de individualismu e pagu impignu in sas istitutziones at fatu a manera chi sas autoridades no insisterent tropu subra sas cuarantenas e s’òbrigu de si pònnere sa mascheredda, a su mancu fintzas a cando sa situatzione no est devènnida disisperada.

Sos Istados Unidos imbetzes ant afrontadu male su covid-19 e ant registradu prus de mesu millione de mortos in etzessu. Epuru su sondàgiu Gallup rilevat una crèschida lèbia de su livellu de cuntentesa in su 2020. Una chirca de s’University of Southern Califòrnia ammustrat chi s’istanchesa mentale e s’ànsia sunt crèschidos in su paisu in martzu e abrile de su 2020, ma posca sunt calados. Duas undadas sutzessivas de infetziones e de mortes parent chi no apant  tribuladu tropu sos istadunidensos. Medas istados ant impostu acorros pagu sèrios, a su mancu pro sos adultos (mancari pro sos istudiantes sas restritziones siant partas tropu severas). Custu diat pòdere àere poderadu artu su morale generale. Abi Adams-Prassl, de s’Universidade de Oxford, e àteros chircadores ant iscobertu chi sa prima undada de restritziones in su beranu de su 2020 at peoradu meda s’umore de sas fèminas. Sa variedade de s’informatzione podet àere tentu unu ruolu. Medas istadunidensos ant coladu s’annu coladu in un’universu informativu alternativu, acanta su covid-19 non fiat meda prus perigulosu de un’influèntzia. E est difìtzile a s’apessamentare tropu si si si credet a sas noas farsas!

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *