Ivan Marongiu

Sos piseddos de su zoo de Berlinu sunt galu su sìmbulu de una generatzione pèrdidaIn su 1978 Horst Rieck, cronista pro sa rivista Stern impinnadu in un’inchiesta subra sa prostitutzione minorile in Berlinu, aiat addobiadu in unu tribunale a Christiane Vera Felscherinow, tando 16 annos, testimòngiu de acusa in unu protzessu contra un’òmine de afares chi isfrutaiat sos minorennes. Rieck aiat annodiadu sa pisedda sètzida in unu passadissu paris cun su babbu e l’aiat dimandadu si ischiat calicuna cosa de sa chistione de s’isfrutamentu de sa prostitutzione. “Nche podes iscumìtere”, l’aiat rispòndidu. Sa pitzoca posca diat èssere devènnida famada in totu su mundu comente Christiane F., a pustis chi s’istòria sua fiat istada publicada in sa rivista Stern e posca in su libru devènnidu cult fintzas in Itàlia cun su tìtulu “Noi, i ragazzi dello zoo di Berlino”. Su libru in su 1981, cun sa regia de Uli Edel at a  èssere adatadu a su tzìnema,  e posca a sa televione, divenende una sèrie televisiva dirìgida dae Philipp Kadelbach.

Su libru, a metade  tra s’autobiografia e su traballu de inchiesta, est istadu unu de sos primos a fàghere lughe subra sa difusione de s’eroina in sas tzitades europeas  dae sa segunda metade de sos annos Setanta. Suta sos ogros de sas autoridades chi refudaiant de reconnòschere su problema, parcos e istatziones de sas tzitades prus mannas si fiant prenados de tossicodipendentes in chirca de una dose, dispostos a fàghere de totu pro l’otènnere: dae sa prostitutzione, a sa fura, a s’ispatzu.

Sa firmada de sa metro “Bahnhof Zoo”, est devènnida  famada  pro ite fiat su logu de addòbiu de Christiane e de sos amigos suos, acanta  sos pitzocos agatant su dinare pro sas doses de eroina.  Su film no allegat meda de comente  una pisedda comente Christiane esseret divènnida eroinòmane, ma imbetzes faghet una fotografia crara de  su raportu de sos pitzocos cun cussa droga.

Pro Christiane totu cumintzat cun su trasferimentu suo dae sa campagna a Gropiusstadt, bighinadu-dormitòriu in su distretu de Neukölln a s’intrada de Berlinu, chi pigat su nùmene de su famadu architetu tedescu. Sa pisedda, in pessu una pitzoca, s’agatat gasi a fàghere sos contos cun una realidade diferente meda de cudda chi fiat abituada, prus crudele respetu a cudda simpre e genuina de sos logos de s’infàntzia sua. In su bighinadu nou non b’at ne ispàtzios birdes nen logos de addòbiu trancuillos pro sos giòvanos. Deretu si nde abbigiat chi in Berlinu balet sa lege de su prus forte, finas in sos giogos pro pipios, acanta non mancant mai sa vìtima e su carnèfitze.

Su primu acostamentu cun sas drogas benit pro more de una cumpàngia de classe e de unu grupu de pitzocos chi issa ammiraiat. Prus sas cosas in domo parent andare male, a pustis de sa separatzione de su babbu violentu cun sa mama afetuosa ma meda ausente, prus in issa creschet sa voluntade de agatare unu grupu a s’esternu. Su problema est chi custa famìlia noa s’addobiat totu sos meries a s’Haus der Mitte, su tzìrculu evangèlicu de Neukölln, in ue tzìrculant medas piseddos de sa zona chi isperimentant sas primas drogas comente pìndulas,  àtzidos e analgèsicos. In pagu tempus però calicunu cumentzat a si “bucare”.

A s’agabbu sa droga ingurtit ogna cosa, dae  sos resonos de sos pitzocos, chi allegant solu  de “s’isballu”, a sos logos de addòbiu comente  su Sound, “sa discoteca prus moderna de Europa”, in ue b’at unu giru sèriu de eroina. Sa cantzone “Station To Station”, de David Bowie faghet dae sutafundu a su contu e acumpangiat Christiane a sa primu esperièntzia sua cun s’eroina in vena.

Fortzis diat èssere bastada prus atentzione de sa mama o chi un’insegnante s’abbigaret de sas ausèntzias suas. Cando sa mama e s’iscola si nde abbìgiant però est tropu tardu. Christiane diventat una eroinomane e comintzat a frecuentare sos logos de sa prostitutzione de Berlinu pro si procurare su dinare pro sa droga.

Tra sas intradas e sas essidas dae sos tzentros de recùperu, acanta sa mama chircat de la mandare a pustis de àere iscobertu sa dipendèntzia sua, Christiane adobiat fintzas cuddos clientes chi andant cun sas minorenne paghende·la diretamente in droga, unu modu prus lestru pro la atirare sena colare dae s’intermediatzione de s’istatzione. E est in su protzessu de unu de custos òmines chi Christiane benit firmada dae su cronista de sa rivista Stern – a pustis de medas tentativos de disintossicatzione a 15 annos ebbia– chi la diat àere trasformada, sena l’ischire, in su sìmbulu de una generatzione pèrdida.

In su libru, su pastore evangèlicu responsàbile de s’Haus der Mitte, acanta Christiane aiat proadu sas primas drogas, benit intervistadu a propòsitu de sa difusione de s’eroina a Gropiusstadt. A parre suo sos printzipales comporadores de custa droga fiant sos giòvanos de sa classe operaja sena unu postu de traballu o una formatzione professionale. S’eroina, in custu cuartieri cun una densidade abitativa arta meda – a s’època bi biviant 45.000 persones – fiat una risposta a su pegioramentu de sas cunditziones de vida de sas classes mèdio-bassas. Sas pagas prospetivas de traballu, sas cunditziones econòmicu-sotziales isvantagiadas, sos raportos familiares disagiados, fiant totus caraterìsticas chi su pastore evangèlicu aiat individuadu comente cun-càusas de s’ispàinu de s’eroina tra sos giòvanos de cussa zona de Berlinu.

“Sa lògica de custas tzitades satèllite comente fiat Gropiusstadt, si basat subra sa redditividade de su capitale e no est orientada a sas netzessidades de vida de sos indivìduos,” narat su pastore. “Sa droga est istada unu de sos mèdios peus pro privare custos indivìduos de sa cussèntzia de apartènnere a sa categoria de sas vìtimas de s’isvilupu industriale. […] Non si podet negare chi tra crèschida de s’abusu de droga tra sos giòvanos de sa classe operaja e su pegioramentu de sas cunditziones issoro de vida esistat un’acàpiu chi est istadu impreadu fintzas a fines cummertziales”.

De su restu, segundu su World Drug Report de su 2020, unos cantos mecanismos chi s’ativant mescamente in sos cuntestos sotzio-econòmicos isvantagiados sunt galu unu fatore de arriscu pro s’intrada de sos giòvanos  in su mundu de sa droga. In sas famìlias caraterizadas dae bassas cunditziones sotzio-econòmicas e dae s’impreu de sustàntzias dae banda de sos babbos, s’arriscu de abusu dae parte de sos pitzocos paret difatis èssere prus artu. In custas famìlias diat mancare non solu sa presèntzia de unu supervisione, de un’autoridade comente cussa de su babbu e de sa manna, chi a bias cussos puru impreant sustàntzias, ma fintzas atividades de disaogu, tretos de sotzializatzione, atividades de imparu e de recreu.  Su pensamentu andat in deretura dae sos palàtzios mannos de Gropiusstadt, a sas velas de Scampia o a su Corviale de Roma, logos abbandonados dae s’Istadu, acanta  in manera inevitàbile, sas drogas divenint s’ùnicu trastu pro si fuire dae cussa realidade mala e  oprimidora.

In sa Relatzione annuale a su Parlamentu subra su fenòmenu de sas tossicodipendèntzia in Itàlia  pro s’annu 2020 si leghet chi s’interventu de sas istitutziones pro atremenare sa difusione de sa droga tra sos giòvanos si cuntzentrat mescamente subra sa preventzione in famìlia e in sas iscolas. Mancari gasi custu no est bastante. Sighit, difatis, sa tendèntzia positiva de sas mortes pro overdose in Itàlia, cun 400 casos registrados in su 2020 (+13%), acanta s’eroina si cunfirmat ancora comente  sa printzipale responsàbile. Faeddare de sa difusione de sa droga e de sos motivos chi ispinghent a nd’abusare ecuivalet a rèndere visìbile e craru unu problema suterràneu chi medas, comente  sas istitutziones berlinesas baranta annos a oe, ancora oe diant prefèrrere fàghere finta chi no esistat. De su restu, est pròpiu su disìgiu  de si dissociare dae su mundu pro mesu de s’abusu de sustàntzias a rèndere evidente su fallimentu de sas istitutziones.