di Ivan Marongiu

Subrapesu e obesidade in sos pipios

Su subrapesu e s’obesidade in sos pipios rapresentant  problemas de grandu rilevàntzia sotziale. Dae su 2007, su Ministeru de sa Salude at promòvidu e finantziadu s’isvilupu e s’afortziamentu de su sistema de controllu mutidu “OKkio a sa SALUDE”, coordinadu dae su Tzentru Natzionale de Epidemiologia, Controllu e Promotzione de sa Salude de s’Istitutu Superiore de Sanidade e conduidu in collaboratzione cun sas Regiones e su Ministeru de s’istrutzione, de s’Universidade e de sa Chirca, pro cumprèndere sa dimensione de s’obesidade infantile e sos cumportamentos assotziados. Sos datos de su 2020 cunfirmant livellos artos meda chi dant pensamentu: su 22,2% de sos pipios est resurtadu in subrapesu e su 10,6% in cunditziones de obesidade, cun pertzentuales prus artas in sas regiones de su tzentru e de su sud.

Sos motivos sunt su resurtadu de diversas càusas chi interagint tra issas: un’alimentatzione isballiada o esagerada, una reduida de s’atividade fìsica, fatores de tipu genèticu e familiare. Solu in raros casos s’osservant obesidades chi dipendent dae alteratziones ormonales.

Subrapesu e obesidade podent favorire s’isvilupu de maladias crònicu-degenerativas derivantes dae cumplicatziones orgànicas comente  s’ipercolesterolemia , s’ipertrigliceridemia , s’ipertensione arteriosa , sa steatosi/steatoepatite no alcòlica, s’intolleràntzia a su glucòsiu, cumplicatziones ortopèdicas e respiratòrias e pro sas pitzinnas s’ovàio policìstico. Ma fintzas cumplicatziones psicològicas comente sos istorbos de s’imàgine de su corpus e de su cumportamentu alimentare o sa depressione. Duncas est pretzisu focalizare s’interessu subra sa promotzione de sa salude giai dae sa pitzinnia, prima chi custas problemàticas si furrient in  una patologia.

In generale, sos genitores s’apensamentant meda pro sos pipios chi non màndigant cantu bastat, mentras si papant meda non nde lis interessat meda. Difatis sos problemas de s’iperalimentatzione a s’ispissu benint sutavalutados o diagnosticados a tardu, cando su pipiu est giai in subrapesu o obesu. S’arriscu printzipale pro sa salude de unu pipiu subrapesu o obesu no interessat su presente, ma mescamente su benidore, sende chi aumentat meda sa probabilidade de abarrare obesu fintzas a mannu.

Sa diàgnosi de subrapesu e obesidade in su pipiu benit fata pro mesu de sos sighentes istrumentos: sa curva de crèschida, su BMI segundu Cole e su raportu circunferèntzia chintzu/artària:

Sa curva de crèschida (narada fintzas “centile”) est unu tipu particulare de gràficu, diferente pro mascros e pro fèminas, subra sos cales devent èssere marcados su pesu, s’artària e s’edade de su pipiu. In base a sa positzione de su pesu de su pipiu in su gràficu, faghent a diagnosticare su sutapesu, su normopesu, su subrapesu e s’obesidade. Est mègius chi su centile bèngiat compiladu e interpretadu dae su pediatra, ca a s’ispissu sos datos devent èssere integrados cun cummentos e acrarimentos: pro esèmpiu, si unu pipiu est artu meda respetu a sa mèdia, est normale chi peset prus de unu pipiu de sa matessi edade, ma de artària inferiore. In prus, tocat  impreare centiles reconnotos dae sa comunidade sientìfica.
Sa Sotziedade Italiana de Endocrinologia e Diabetologia Pediàtrica at publicadu in su 2006 unos cantos centiles de impreare pro sos pipios italianos. Esistent fintzas centiles publicados dae s’Organizatzione Mundiale de sa Sanidade.

BMI segundu Cole: sos balores de BMI sunt istados torrados a adatare pro sas diversas edades e in base a su sessu raportende·los a sos balores chi sunt reconnotos pro sa diàgnosi de subrapesu e obesidade in s’adultu. S’International Obesity Task Force adotat cust’ùrtima comente mègius metòdica.

Su raportu circonferèntzia chintzu/artària, in su pipiu comente in s’adultu, inditat sa presèntzia de grassu a livellu de sa brente e rapresentat un’istrumentu in prus pro sa valutatzione de s’arriscu cardiometabòlicu; pro custu motivu, est importante meda a rilevare semper sa sa circunferèntzia addominale cando si faghent sos controllos a sos pipios. In s’adultu sunt istados identificados sos balores màssimos atzetàbiles de circunferèntzia addominale, chi est de 88 pro sa fèmina e  102 pro sos òmines. Pro sos pipios, imbetzes, no est possìbile fissare unu balore de riferimentu pro sa circunferèntzia addominale, ca custa vàriat a segunda de s’edade. Pro custu motivu, est istadu introduidu dae pagu s’impreu de su raportu circunferèntzia chintzu/artària (mesuradas ambas duas in cm): custu balore non diat dèvere superare mai sa làcana de 0,5 cm. Duncas, sos pipios cun raportu chintzu/artària superiore a 0,5 presentant un’aumentu de s’arriscu cardiovascolare.

Su tratamentu de s’obesidade pediàtrica previdet chi bèngiant fissados unos cantos obietivos ispetzìficos, definidos fintzas in sas lìnias guida pro su tratamentu de s’obesidade chi si mutint Istandard Italianos pro sa Cura de s’Obesidade:

iscopu primàriu de su tratamentu de s’obesidade est su megioramentu de sa salude fìsica pro mesu de istiles de vida curretos. Custu permitet de megiorare su pesu in bona parte de sos malàidos, in àteros est netzessàriu introduire àteras istrategias de cambiamentu cumportamentale pro promòvere unu bilantzu energèticu negativu. Pro custu est netzessàriu s’interessamentu e sa partetzipatzione  de totu su nùcleu familiare.

Sa salude psicològica (autoistima, atitudines curretas in sos cunfrontos de su màndigu e de su corpus) e su megioramentu de sa calidade de vida sunt elementos detzisivos in sos obietivos de su tratamentu. Si sunt presentes cumplicatziones sa risolutzione issoro, o a su mancu su tratamentu issoro, est obietivu primàriu. In totu sos pipios o pitzocos cun etzessu ponderale sena cumplicatziones, est inditada una reduida de su subrapesu chi, gràtzias a sa crèschida de s’artària, no ìmplicat in manera netzessària unu calu ponderale, finas a otènnere sa torrada de su BMI in su lìmite de sa normalidade.

Cando semus in presèntzia de etzessu ponderale e cumplicatziones, est netzessàriu promòvere sa risolutzione, o su megioru, de sas cumplicatziones, mescamente pro mèdiu de su calu ponderale e finas a otènnere sa torrada de su BMI in sa  norma prevìdidu dae sos critèrios de valutatzione.

Su percursu terapèuticu devet prevìdere s’afidamentu de su sugetu a unu tzentru ispetzialìsticu e prevìdere unu percursu multidisciplinare de cambiamentu de abitùdines alimentares e istiles. Sas bìsitas de controllu diant dèpere andare programadas cada mese e comente si siat non tocat a fàghere colare mai prus de 2 meses tra una bisita e s’àtera.

Sos puntos printzipales acanta tocat a intervènnere in su tratamentu de subrapesu e obesidade in su pipiu sunt s’alimentatzione e s’atividade fìsica. Su bonu sentidu impedit de èssere severos cun sos pipios e a totus sos genitores lis paret malu a los privare de sa cosa de papare, mescamente cando si tratat de alimentos de sotzializatzione e cumpartzimentu comente sa pizza o sas patateddas cotas in s’ògiu. Duncas genitores e educadores si devent impinnare pro contribuire a isvilupare in su pipiu una cussèntzia alimentare autònoma e cunsapèvole, chi lis cunsentat de fàghere sèberos nutrizionales curretos, promovende fintzas una sana e regulare atividade fìsica.

Pro su chi interessat imbetzes su nùmeru de pastos, pro sos pipios, sa partzidura de s’aportu calòricu de ogna die devet èssere de a su mancu  5 pastos a sa die (3 pastos printzipales + 2 merendas). Est importante difatis  chi sos piseddos chi devent islangire non brinchent sos pastos, ma chi mòderent sa cantidade issoro.