Imprentas 225 di Ivan Marongiu

S’importàntzia de sos vatzinos pro su bene colletivu

Sa cursa de sa campagna vatzinale  a immunizare su majore nùmeru de italianos devet fàghere sos contos cun medas persones chi sunt contràrias a su vatzinu. Unu grupu eterogèneu de persones chi, pro diversos motivos, diat prefèrrere a non si vatzinare mai contra su Covid. Una prima fotografia de custu fenòmenu est istada fata dae su cummissàriu istraordinàriu a s’emergèntzia, su generale Figliuolo in su cumintzu de maju: “Sos no-vax in su Nord-est de su Paisu sunt su 18%, in sas àteras Regiones semus a su 10-12%. Su fenòmenu – ispiegaiat in un’intervista – est in manera istatìstica rilevante si lompet a prus de su  5%”. Sos italianos duncas chi cun meda probabilidade no ant a fàghere su vatzinu o ant a isetare finas a s’ùrtimu sunt  5 milliones, carculende chi sunt 50 mln sos over 16. In sas chidada coladas in Roma s’est acumprida una manifestatzione no-vax cun  mìgias de persones, fintzas mèdicos, contràrias a su vatzinu Covid. S’ùrtimu de paritzos evento chi ogni chida capiant in sas pratzas italianas. Ma ite est su vatzinu, e a ite serbit? L’at ispiegadu bene Giacomo Ledda, mèigu sardu chi dae annos istat in Bartzellona:

Sa vatzinatzione est una mesura preventiva fundamentale  in sa preventzione de sas maladias trasmissìbiles e de sos benefìtzios suos non nde ant profetu  sas pessones vatzinadas ebbia ma fintzas  su restu de sa populatzione,  giai chi cando sa proportzione de persones vatzinadas est superiore a unu lìmite determinadu, sa difusione de sa maladia chi prevenit su vatzinu s’abbasciat in manera sensìbile in totu sa populatzione.

Custu est unu fenòmenu chi si connoschet comente immunidade de grupu o immunidade de gama (tradutzione dae s’inglesu “Herd Immunity”, locutzione impreada sa prima borta in su 1923). S’impreu de sos vatzinos sighit duncas istrategias chi chircant sos benefìtzios colletivos, a banda de sa protetzione individuale, pro controllare sas maladias trasmissìbiles e, si est possìbile, pro las fàghere iscumpàrrere cumpletamente in unu territòriu determinadu.

Non si podet megare, mirende sas istadìsticas, su minimamentu, mai dadu in antis in s’istòria de sa meighina umana, in pertzentuales a bortas de su 99.9% de s’intzidèntzia, est a nàrrere de su nùmeru de persones infetadas in unu perìodu determinadu de tempus, de maladias meda in sos ùrtimos sessanta  annos, e s’iscumparta belle totale de àteras comente pro esempru sa pigota e sa poliomielite, gràtzias a s’impreu difusu de sa vatzinatzione

Sos grupos crìticos o contràrios a s’impreu de sos vatzinos ponent in duda sa seguresa de custos e in prus dant pro segura  s’esistèntzia de una relatzione tra sa vatzinatzione e maladias graves comente s’autismu, s’isclerosi mùltipla o alteratziones immunitàrias o autoimmunitàrias. Totu sos istùdios sientìficos sèrios ant dimustradu però sa mancàntzia totale de relatzione causale tra sos vatzinos e custas maladias.

Ma, comente in ogni àtera pràtica mèdica, no esistit  un’arriscu zero in s’impreu de sos vatzinos. Si podent dare e sunt descritas reatziones allèrgicas lèbias o graves, locales o generalizadas, ma sa frecuèntzia de custas complicatziones est meda prus bassa, in cantidade e calidade, de cussas produidas dae sas maladias chi èvitant.  Sos vatzinos chi si cummertzializant sunt sutapostos a unu cuntrollu severu cun proas clìnicas chi nd’assegurant sa seguresa e s’eficàtzia e su cuntrollu de sa seguresa sighit fintzas candos benint postos in cummèrtziu.

Sa salude est tzertu unu fatu privadu, ma non de su totu; est fintzas unu fatu pùblicu, ca sa salude de una pessone riguardat cussa de àteras pessones mescamente in su casu de maladias infetivas.     Nemos vivet isuladu e s’immunidade no est unu fatu personale ebbia, ca dipendet dae s’immunidade colletiva. Sa salude individuale est parte duncas de sa salude colletiva e custu signìficat chi cada unu de nois est sugetu a deretos e doveres colletivos. De sa matessi manera chi sa colletividade non podet fàghere dannu a un’indivìduu, custu non podet renuntziare a sos doveres suos cun sa sotziedade a càmbiu de un’arriscu infinitèsimu.  Sos tzitadinos chi bardant sa salude issoro e de sos fìgios cun vatzinos seguros e eficatzes e chi contribuint a elevare  s’immunidade de grupu, o immunidade de gama (o mandra), sunt solidàrios cun sos chi non si vatzinant. Custa solidariedade però no est retzìproca. Podimus nàrrere chi sos chi detzident voluntariamente de non si vatzinare, o de non fàghere vatzinare sos fìgios issoro, non sunt solidàrios cun su restu de sa populatzione, siant o nono cussientes de su chi faghent; s’aprofitant de sa sotziedade, non partètzipant a sa creatzione de su bene colletivu chi est s’immunidade de grupu, ma l’isfrutant.

Òbligu de sas autoridades sanitàrias est su de informare a manera crara a propòsitu de efetividade individuale e utilidade colletiva de sos vatzinos, de sos efetos segundàrios non disigiados chi semper si podent dare, sena esagerare in s’eficàtzia o minimare o cuare sos efetos segundàrios possìbiles. A su matessi tempus però est dovere de s’autoridade sanitària denuntziare totu sas positziones chi cherent istabilire, sena peruna base iscientìfica, una relatzione tra vatzinos e maladias comente s’autismu o patologias autoimmunes. Inoghe sos professionales de sa salude ant una responsabilidade importante.  Esistint indivìduos chi si podent negare a dare su cunsensu pro si vatzinare, mancari chi comente dotores lis damus  totu sas resones a favore, siat comente protetzione personale siat comente protetzione de sa populatzione. Sas càusas pro si negare a sa vatzinatzione sunt vàrias e pro su prus non tenent fundamentos iscientìficos: podent dipèndere pri unu cumbinchimentu ideològicu, pro dudas de su perìgulu chi podent prevènnere o pro s’eficàtzia, pro sa timòria de su dannu chi podet fàghere, dannu pertzepidu o immaginadu; si podet arrivare a prefèrrere s’arriscu de sa maladia a su vatzinu.

Una pessone tenet totu su deretu a no acunsentire a un’atzione mèdica in su corpus suo e custu est unu printzìpiu, printzìpiu de autonomia, cuntempladu dae sa lege e chi in ogni detzisione clìnica devet rispetare.   In totu sas dispositziones legales, e deontològicas, bi sunt etzetziones a su deretu de si negare a un’atu mèdicu e sa prima chi nos interessat est s’esistèntzia de un’arriscu pro sa salude pùblica. Sa sotziedade in custu casu tenet su deretu, e si podet nàrrere fintzas s’òbligu, de impònnere unas detzisiones pro su bene comune, mancari chi custu cumportet sa limitatzione de sa libertade individuale. Àtera etzetzione: sos minores de edade. Sunt pessones chi galu non tenent sa capatzidade de detzìdere e duncas su cunsentimentu lu devent dare su babbu e sa mama o sos tutores. S’obietzione de custos a los vatzinare nos faghet pensare a sa responsabilidade e a sa possìbile negligèntzia issoro. Su deretu de sos babbos e mamas de procurare arriscos a sos fìgios tenet lìmites fintzas a arrivare però a situatziones de non tolleràntzia.

Est fundamentale duncas:

–   Informare de sas maladias graves chi oe sunt raras o iscumpartas gràtzias a sos vatzinos.

– Aumentare s’informatzione subra efetividade e arriscos de sos vatzinos.

– Denuntziare cun coràgiu totu sas ipòtesis irratzionales, immaginàrias e antiscientìficas tra vatzinos e maladias graves, mescamente si divulgadas dae personale mèdicu.

– Fàghere apellu a sa solidariedade comente valore de sa salude pùblica.

– Interventos craros e detzisos de sos Òrdines professionales  de sos mèigos pro cunsiderare comente una mala pràtica, e pònnere duncas in perìgulu sos patzientes, sa non racumandatzione a si vatzinare, sa racumandatzione a non vatzinare o s’impreu de meighinas alternativas.

– Afirmare chi sa sotziedade tenet deretu a obligare sa vatzinatzione cando siat netzessàriu.