Su coro a tenores – Su coro a tenores e sos giovanos

Imprentas
Imprentas
Su coro a tenores - Su coro a tenores e sos giovanos
Loading
/

Su coro a tenores – Su coro a tenores e sos giovanos

Imprentas
Imprentas
Su coro a tenores - Su coro a tenores e sos giovanos
Loading
/

di Francesco Oggianu

Su coro a tenores est torrande a piaghere a sos giovanos…..e non solu in Sardigna, ma in tottu su mundu

Mimmiu 25 annos (boghe), Istevene 22 annos (mesaoghe), Antoni Gavinu, 19 annos, (contra), Gianfranco, 17 annos (bassu), si sun postos paris pro sighire una tradissione meda antiga, chi est su cantu a tenores, chi dae carchi annu si est diffundinde in tottu sa Sardigna, ma ancora de prusu in sas biddas de sa Sardigna centrale, in Barbagia, in su Marghine, in Meilogu, Guilcer, Montiferru e fintzas in Ozzastra e Mandrolisai. In Orgoslo, in Bitzi, Fonne, Oniferi, Nugoro, Silanus, Seneghe pro nde zittare calincunu, custu modu e cantare bi est bistadu semper. In sos annos passados, tra sa fine de sa gherra e su 1960 a cantare a tenore bi fini solu sos pastores, e in sas biddas zente chi si poniad <paris pro accumpanzare sas garas poeticas. Dae sos primo annos de su settanta, de su seculu passadu, custu modu ‘e cantare had incantadu sos istudentes e sos giovanos de onzi manera. tantu chi iin d’onzi idda e zittade bi est assumancu unu coro a tenores. Medas han fattu carriera impresse, faghindesi connoschere non solu in Sardigna, ma in tottu su mundu, atteros cantana ca lis piaghed a cantare. A cantare a tenore.

Su termine tenore (in medas biddas beninimi muttidos cun atteros nomenes, comente cuncordu, cussertu, Cuntzertu, cunsonu, cuntrattu, chi est su matessi cantu in sardu chi benid fattu cun battoro omines. Custos battoro cantadores in su tenore tenene un ruolu distintu e meda ispecialisticu. In d’onzi modu su cantu a tenore poded essere descrittu comente unu cantu soliasta accumpanzadu a accordos o corpos, dae unu coro a tres partes vocales, chi enid muttidu su tenores. Su solista benid muttidu sa oghe, cantada bicculos de poesias iscrittas dae sos poetas mannos de Sardigna, e sos atteros tres cantores, su bassu, su contra, sa mesa oghes, nde accumpanzana su trazzu, cun sonos particulares de sa ula. Cussu chi si faghed, abbaidadu in musica, non est una cosa ordinada dae primu in sequqnzas frimas. Cun custu modu e cantare a chie faghed su cantu tenene sa possibilidade de manifestare sa sensibilidade insoro e su gustu de si esprimere sempere in manera diversa, orginale e chi non si poded ripitere.

Su repertoriu de su cantu a tenore si articulada in tres formas principales: a boghe seria o boghe de notte. Est sa forma de cantu prusu diffusa e fatta dae sos coros a tenores de tottu sa Sardigna . Bi est duncas s’isterrida e sa tirada. Custu cunsentidi a su solista (sa oghe) de esprimere bene tottu su testu a boghe, a faghere versos ecndecasillabos o istrofas e cunsentid a su tenore de esprimere tottu sa capacicidade de espressione e interpretazione timbrica e musicale. Est unu de sos cantos adattu pro faghere serenadas a denotte (pratiga chi est torrande a bessire in tottue, raccumandada dae unu giovanu chi si deved cojare, dae inube nde essid su termine boghe ‘e notte. Bi est pustis su cantu a muttos, chi est una de sas versiones a tenors de sos muttos, duncas una caratteristica forma poetica sarda, cun testos de argumentu amorosu, destinados tradizionalmente a sas serenadas, oppuru dae cun modu chi faghed a riere e satiricu. Bi est sa oghe ‘e ballu, chi est s’accumpaanzamentu de su ballu sardu, duncas su ballu dundu, su passu torradu, sa danza e su dillu. Est unu modu de ballare meda antigu, ca onzi ballu non beniad accumpanzadu dae su sonette o istrumentu mudicale, ma solu dae sas boghes. Dae su cantu a tenore. Sa oghe ‘e ballu, in virtude de piaghere in sa ritmica, sun sas preferidas dae sos giovanos. Su tenores est fintzas s’istrumentu naturale chi accumpanzad sos cantadores de poesia improvvisadores, chi est una tradissione meda diffusa in tottu sa Sardigna. Sos poetas non cantana si non bi est su tenore, pro faghere beene sas garas.

It’est su cantu a tenore? Sun pagas e framentadas sas funtanas chi nos cunsetini de connoschere comente est naschidu e comente si est fattu in sos seculos su cantu a tenore. Giovanni Spanu e Nicolò Oneto naran in sos liberos iscrittos dae issos chi sas orgines antigas benini a sos primo annos de su XIX seculu e si descriene cantos, repertorios e composiziones de sos coros chi s’assemizzana a cussos chi intendimos in tempos modernos, Custa funtes cuncordana in cussu de cunsiderare dae tando custa forma de cantu comente antiga. de su restu sa diffusione in su territori e tra sas popolaziones de onzi idda, sa ricchesa de as variantes e sa complessidade de sas istrutturas formales faghene <pensare a una pratiga chi tened medas seculos. Innoghe dae medas annos bi est una discussione manna: a chie narad una cosa e chie nde narad un’attera. Meda sustenini chi sa cantu a tenores siad naschidu in su matessi tempus de sos nuragicos. Atteros narana chi su cantu a tenore non tened prusu de 500 annos, ca pared chi siad naschidu cando si est cominzadu a cantare a battoro boghes. Narana chi siana bistados sos ispagnolos religiosos a importare custu tipu de cantu, naschiud chu su primu cunciliu vaticanu de su 1517 a Trento. A sustennere custu est su padre pinuccio Solinas, de Bonorba, chi est unu ricercadore musicale de su cantu sardu. Padre Pinuccio narad chi sos nuragicos non podiana connoschere sa musica e sas battoro boghes, chi duncas su cantu a tenores est naschidu a pustis de su cantu a cuncordu, chi si faghed in chida santa pro accumpanzare s’iscravamentu e sa partissione in sas carrelas cun su cristos mortu. Sas posiziones sunu medas e cuntrastantes e ancora nissunu est resessidu a si ponnere de accordu. Nois namos chi est in d’onzu modu unu cantu antigu, chi pareed chi siad su sonu de sas launeddas, chi peroe in sa Barbagia e in sas zonas de intro de sa Sardigna pared chi non siad mai esistida. Roba de sas costad e roba de su Campidanu e non de intros.

sa zona de diffusione de su canttu a tenores es meda manna. sunu inteeressados prusu de sessanta iddas de su centru nord de s’isula. A d’onzi comunidade currispondede unu diversu modu de cantare a tenores: onzi comunidade, diffattis, had isviluppadu in su tempus su codice sou, unu limbazzu musicale sou, chi enid mutidu trazzu, traju, trattu, o moda. Sa pratiga de su cantu a tenores est como meda ia e mancari non pothad disponnere de datos certos si poded ragionevolemnte narrere chi su numeru de sos cantadores est de s’ordine de medas mizzas. Comentes si fagiad in tempos antigos, su tenore benid fattu in sos tzilleris, ma de prusu in sas festas religiosas e ziviles, gai puru in cussas de carattere familiare e in sos ispuntinos e rebottas tra amigos. Fintzas in sos isposonzos bi est semper unu fiottu de zovanos chi si poneene paris e cantana, cando sos atteros sunu ballande e fintzas de lu fagheere paris, cantare e ballare. Su tenore chi accumpanzad su ballu sardu. Suzzedid meda e est una cosa chi est leande pese in tottue, paris cun sos corso polifoniscos chi peroe est unu cantu leadu da su cantu a cuncordu.

Sunu medas sos zovanos chi pratigana custa forma de cantu tradissionale e in medas biddas de su su centru de sa Sardigna cantare a tenores poded cherrere narrere chi si cantada a sa moda. Su cantu a tenores rappresentada oe, pro sas generaziones noas, unu cuncentradu simbolicu identitariu, anzis, si poded fintzas narrere chi chi est bistadu carrigadu meda in custos urtimos annos e prenadu de significadu culturale e tradissionale. Iscurtare unu coro chi cantad a tenore est meda facile in s’istiu in sas festas paesanas, cando benini organizzadas in su parcu sas seradas cun sa partecipazione de gruppos chi enini dae onzi idda. Isviluppu mannu han tentu a sas rassegnas de su cantu a tenores, chi enid fata in medas biddas, in sos incontros tra gruppos de prusu biddas e de se matessi idda, inube sa tradissiones de su cantu a tenore est prus bia, comente a Orgosolo, Orune, Oliana, Oniferi, Orosei, Bitzi, Buddusò, Lula, Bolotene, Durgale, Silanus, Bortigale, Seneghe, Torpé, Fonne, Irgoli, Mamoiada, Ollolai, Siniscola, Urzulei.

Su noe de santainu de su 2006 su cantu a tenore est bistadu dichiaradu dae s’Unesco patrimoniu iammteriale de s’umanidade. Est unu cantu immitadu in tottu su mundu e lu dimostrad su coro de giapponeesu de Tokyo chi, duos annos faghed est bedu a Bunnanaru pro cantare testos e aromnias comentes sos tenores sardos. Sin rada su coro Kodeair R. Choir. Tottus zovanos e in Giappone bi ndad fintzas atteros chi cantana comeente a nois.

 

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *