Imprentas 92 – Su comunu de Uliana, a chent’annos dae sa nàschida de su leader sardista, cheret intitolare a Mario Melis

Imprentas
Imprentas
Imprentas 92 - Su comunu de Uliana, a chent’annos dae sa nàschida de su leader sardista, cheret intitolare a Mario Melis
Loading
/

Imprentas 92 – Su comunu de Uliana, a chent’annos dae sa nàschida de su leader sardista, cheret intitolare a Mario Melis

Imprentas
Imprentas
Imprentas 92 - Su comunu de Uliana, a chent’annos dae sa nàschida de su leader sardista, cheret intitolare a Mario Melis
Loading
/

Su comunu de Uliana, a chent’annos dae sa nàschida de su leader sardista, cheret intitolare a Mario Melis su caminu printzipale de sa bidda

In  Ulìana su “cursu” nou est identitàriu. Pròpiu in s’annu chi  si tzèlebrat su tzentenàriu de sa nàschida de  Mario Melis, su capu sardista chi a sos pees de su Corrasi est istadu sìndigu pro tres mandados, su caminu printzipale de sa bidda est istadu intituladu a issu.

Difatis s’amministratzione comunale at detzìdidu de intitulare su cursu de su bidda, s’atuale Vittorio Emanuele a Mario Melis (chi at a divenire duncas Cursu Mario Melis), ex Presidente de sa Regione e pro tres mandados fintzas sìndigu de Ulìana. In sas dies imbenientes at a èssere una delìbera de sa giunta ghiada dae su primu tzitadinu Bastiano Congiu a ratificare custu càmbiu, chi faghet parte de unu progetu de modìfica de sa toponomàstica prus mannu. Un’initziativa forte e prena significados importantes, progetada dae tempus meda e chi in un’annugasi importante – acanta ricurret su tzentenàriu de sa nàschida de su capu mannu sardista – assumet un’espressione galu prus marcada e non si lìmitat a sa toponomastica ebbia.

“Amus aviadu su percursu documentale pro s’intitulatzione de sa bia prus importante in su tzentru de sa bidda a Mario Melis”, narat su sìndigu Bastiano Congiu, “custu cambiamentu at a èssere ufitzializadu in una die seberada a posta pro custu eventu dae s’amministratzione, chi est traballende pro portare a in antis àteros progetos e  àteras novidades. Pro custu motivu est istada fintzas giai pedida una collaboratzione istitutzionale a sa Regione Autonoma de Sardigna”. Su primu tzitadinu puru, chi no at tentu sa fortuna de connòschere diretamente s’abogadu e polìticu mortu in su mese santandria de su 2003, ischit comente siat importante meda e significativu pro s’immaginàriu populare de Ulìana, sa figura de Mario Melis, chi sa gente manna de sa bidda ammentat semper cun pragere e nostalgia.

“So seguru chi si in bidda in sos annos Setanta, aerent pedidu a sos ulianesos cun cale pessonàgiu pùblicu s’identificaiant, cun probabilidade manna una bona parte de issos diat àere rispòndidu cun Mario Melis. Galu  oe sa figura sua sighit a emotzionare e a ghiare sos ulianesos chi, a s’ispissu, prus chi comente  òmine polìticu benit ammentadu comente unu condotieru  mannu, fieru, orgogliosu, semper prontu a gherrare pro sos deretos de sos sardos e pro sa comunidade sua. Ulìana difatis at galu  visìbile carchi eredade de su cursu amministrativu suo, balentiosu e sàbiu. Totu su chi at fatu Mario Melis pro sa bidda, difatis, est su frutu de una bisione moderna chi giughent sos òmines mannos ebbia, de sos cales nde diamus tènnere galu bisòngiu e chi podimus galu  apretziare” at agiuntu su sìndigu Congiu.

A s’atividade sua de sìndigu si depet s’impiantu de s’olivàriu de sa badde de Lanaitho, chi unu tempus est istadu fintzas unu bingedu, sa valorizatzione de sa funtana de Su Gologone, cun sa cunduta de s’abba finas a s’abitadu de Ulìana, su furru de sa carchina, sa colònia de Monte Maccione, immoe Coop Enis, e àteras òperas chi ant donadu valore mescamente a s’atividade agrìcula, pastorale e artigianale de Ulìana, ma fintzas unu cumintzu,  a tretos pionierìsticu a beru,  de su turismu in sas zonas internas cun s’abertura  paris cun s’amigu suo Peppeddu Palimodde de su ristorante Su Gologone.

“In su 2008 l’est istada intitulada s’àula Consiliare de su Comunu de Uliana, e pro cussu ogni bia chi s’intrat in Munitzìpiu si respirat sa presèntzia sua. A mie, ma creo chi custu siat sutzèdidu fintzas a totus sos sìndigos chi m’ant pretzèdidu e sunt bènnidos a pustis de issu, mi paret chi in carchi modu tocat semper a fàghere sos contos cun s’operadu suo, cun sa figura sua”, at agiuntu su sìndigu de Ulìana. “Su sensu suo de sas istitutziones, s’impinnu suo pro su riscatu e pro sa dignidade de sa gente nostra, s’onestade  morale sunt pro nois una ghia e un’inditu pro no ismentigare su percursu nostru de amministradores e de tzitadinos. Sa letzione sua est semper atuale: ischire impreare su bonu sentidu mescamente cando, comente sìndigos, semus mutidos a pigare detzisiones importantes”, torrat a nàrrere Bastiano Congiu, “pro custu intitulare sa bia printzipale de Ulìana a Mario Melis, est unu pagu comente dare unu tributu giustu e  unu reconnoschimentu doverosu a unu babbu nostru, a totus sos babbos nostros, chi nos ant lassadu un’imparu morale, de abistesa, de cultura e de orgòlliu sardu. Su matessi chi dìamus chèrrere lassare a sos fìgios nostros. Deo creo chi si in su coro de sos sardos issu restat su Presidente prus mannu de sa Regione Autònoma de sa Sardigna, in sa memòria de sos ulianesos abarrat sena duda su sìndigu prus mannu de Ulìana”.

Autonomia, zona franca, trasportos, totu sos temas de oe fiant istados giai tratados dae Mario Melis, chi fiat nàschidu in Tortolì ma  aiat bìvidu in Nùgoro, tzitada acanta s’est mortu in su mese de  santandria de su 2003. Melis fiat sardista in su profundu de s’ànimu e fieru de sa sardidade suae de su sardismu. Oe mancant a beru òmines politicos mannos comente a isse. Unu cunfrontu cun sa classe dirigente de custu perìodu non si podet mancu pensare.

S’esponente de su Psd’Az faeddaiat de sa Costituente pro dare a sa Sardigna unu modellu de autonomia prus marcadu e prus pagu cunditzionadu dae sa presentzia de s’Istadu tzentrale. Paràulas galu oe atuales. Pro cumprèndere chie fiat a beru Mario Melis bastat a bìere chie fiant sas persones chi lu agiudaiant in s’atzione polìtica sua, comente Bachisio Bandinu, antropòlogu de Vitzi, chi at fatu parte de s’iscuadra de Melis cando fiat  presidente de sa Regione in calidade de consulente pro sas chistiones chi interessaiant sa limba e sa cultura sarda. In ocasione de sos 10 annos dae sa morte de Mario Melis, in su 2013, pròpiu Bachisio Bandinu aiat partetzipadu a un’addòbiu in su comunu de Nùgoro pro ammentare sa figura de su sardista.  S’antropòlogu aiat sutalineadu comente Melis si fiat formadu in da Sardigna de su Pustisgherra e de sas istajones de su rinàschida, in una famìlia de formatzione sardista, in ue su modellu fiat su patriarca Titino, de su cale at a abarrare iscrita s’esperièntzia de s’antifascismu.

Mario Melis comente amus naradu est istadu sìndigu de Ulìana,  ma fintzas  amministradore in Provìntzia, prima de  arribbare, in su 1969, a sa Regione, acanta su partidu prus mannu fiat sa   Democratzia Cristiana, chi cuss’annu aiat balangiadu su dopiu de sos votos de su Partidu comunista.

In  Regione Mario Melis fiat torradu in su 1980, a pustis de una parèntesi in su Senadu de sa Repubblica Italiana. In sas consultatziones eletorales regionales de su 1984 sos Bator Moros aiant otentu medas votos, chi aiant permìtidu de pònnere in su consillu regionale 12 cussigeris sardistas, ma non solu. Sos 4 moros aiat otentu fintzas sa ghia de sa  Regione. Fiant sos annos chi sa Sardigna, gràtzias a s’immàgine segura de Melis, aiat torradu a isperare pro un’isvulupu verdaderu.

At naradu de issu semper Bachisio Bandinu: «Mario Melis fiat orgogliosu de èssere su presidente de su pòpulu sardu, de su cale aiat unu cuntzetu artu, comente entidade biva e in movimentu pro su riscatu. In custu percursu, unu de sos puntos firmos fiat s’afortiamentu de s’autonomia in s’Europa de sas regiones. Sa polìtica de Melis fiat sinònimu de autocuscièntzia, de fortza legislativa, de autoguvernu. Pro custu puntaiant meda pro sa zona franca, bida comente  capatzidade de iscàmbiu, de cultura cumertziale». Mario Melis cumbatiat cun fortza contra s’idea de «un’ ìsula presonera de s’isulamentu suo e la cunsideraiat, a su contràriu, comente una prataforma in su Mediterràneu pro sos iscàmbios tra s’Europa e s’Àfrica».

S’òmine polìticu non podiat èssere distintu dae sa fide polìtica sua. Su bisu suo fiat de bìdere una die su sardismu  bìnchere contra totus sas fortzas polìticas e sos partidos in Sardigna.  Una possibilidade cuncreta a beru pròpiu in sos annos de presidèntzia de sa Regione e de su màssimu sutzessu de sos Bator Moros chi aiant barigadu sas làcanas italianas, batinde a Istrasburgu prima a Michele Columbu e, in su 1989, pròpiu a Mario Melis. Ma a dolu mannu, de  cussu perìodu sunt fintzas sos primos sinnos de s’idebilitamentu de su gosi naradu bentu sardista e posca nemos est prus chessidu a portare a in antis cussos ideales.

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *