Imprentas 84 – Su 4 de martzu 1854. Cando su corpus de Ispeditzione Sardu in Crimea fiat istadu corpidu dae su colera

Imprentas
Imprentas
Imprentas 84 - Su 4 de martzu 1854. Cando su corpus de Ispeditzione Sardu in Crimea fiat istadu corpidu dae su colera
Loading
/

Imprentas 84 – Su 4 de martzu 1854. Cando su corpus de Ispeditzione Sardu in Crimea fiat istadu corpidu dae su colera

Imprentas
Imprentas
Imprentas 84 - Su 4 de martzu 1854. Cando su corpus de Ispeditzione Sardu in Crimea fiat istadu corpidu dae su colera
Loading
/

Imprentas 84 del 04.03.2021          Ivan Marongiu

Su 4 de martzu 1854. Cando su corpus de Ispeditzione Sardu in Crimea fiat istadu corpidu dae su colera

In su mese de martzu de su 1854, sa reina Vitoria de Inghilterra decraraiat in modu ufitziale  gherra a sa Rùssia, in difesa de s’Imperu Otomanu; pagas dies a pustis, fintzas Napoleone III aiat fatu sa matessi cosa. Su Regnu de Sardigna puru si fiat unidu a s’impresa: su presidente de su Consìgiu Conte de Cavour cunsideraiat difatis s’interventu un’ocasione pro donare a su Regnu Sarduu-Piemontesu visibilidade e unu ruolu in su giogu polìticu europeu, bidu chi chircaiat de s’assigurare s’apògiu de Londra e Parigi, isperende in un’èsitu positivu de sas aspiratziones suas pro sa liberatzione de su Lombardu-Vènetu dae s’ocupatzione austrìaca. Cavour timiat però chi cun s’imbiu de su corpus de Ispeditzione militare, su Regnu  esseret abarradu praticamente indifesu a sa minetza rapresentada dae s’Imperu austro-ungaricu. Ma in deretura fiant arribadas sas asseguratziones de  Parigi e Londra chi aiant garantidu s’integridade de s’istadu sardu. In prus sa Bretagna Manna aiat finantziadu s’imbiu de sas tropas  italianas antitzipende unu prèstidu de 1.000.000 de isterlinas, impinnende·si a carrare sas tropas sardas  gratis in sas naves de sa corona.

Su 26 de ghennàrgiu 1855 su Re Vittorio Emanuele II aiat firmadu sa cunventzione militare chi obrigaiat su guvernu piemontesu a mandare in Crimea unu nùmeru de sordados uguale a sa fortza de unu contingente militare, mantenende uguale su  numeru cun s’imbiu de ateros rinfortzos. Su 4 de martzu fiat istada decrarada gherra a s’Imperu russu. In cussu matessi mese s’Intendente generale de s’Armada Sarda, generale De Cavero, fiat andadu a Costantinòpoli pro individuare sos edifìtzios chi diant àere dèpidu acasagiare sas tropas, e àteros de trasformare in ufìtzios, ispidales, e magasinos.

Sas tropas si fiat  imbarcadas dae Gènova tra su 25 de abrile e su 20 de maju, e fiant partidas cun 45 naves britànnicas, imbetzes sos rifornimentos e sas mertzes aiant biagiadu in sas naves piemontesas. Su primu a partire fiat istadu La Marmora cun s’Istadu majore suo chi aiat salpadu dae Gènova conca a Costantinòpoli su 28 abrile cun sa pirofregata Governolo. In pessu arribbadu in sa capitale turca La Marmora aiat retzidu sos òrdines de Lord Raglan de fàghere arribbare sas tropas piemontesas a Balaklava, in Crimea, pro pigare parte a sas operatziones bèllicas. La Marmora fiat arribbadu in su fronte su sero de s’8 de maju cun su Governolo paris cun àteras ses naves càrrigas de sordados. Sas operatziones de isbarcu fiant incumentzadas a pustis de bator dies, e sas tropas fiant andadas a si pònnere in sos montigros de su Karani, una sèrie de cùcuros postos a belle 3 km a ovest de su bidditzolu de Balaklava.

Sas operatziones militares fiant istadas in deretuda cumpromitidas dae una epidèmia de colera chi si fiat iscasiddada tra sos sordados. Su primu casu de colera tra sas tropas piemontesas si fiat presentadu giai  s’11 de maju, durante sa navigatzione cara a sa zona de operatziones, creschende cun s’isbarcu de sas tropas e devennende una bera epidèmia cando fiat istadu postu su campu definitivu in Kamara. Sas operatziones bèllicas fiant incumentzadas su 25 de maju, cando sas brigatas Fanti, Mollard e Ansaldi, sustentadas dae duos regimentos (lancieri e ussari) e duos batalliones de cavalleria inglesas, a su cumandu de Alessandro Sa Marmora, aiant partetzipadu a s’ocupatzione de Kamara, acanta si fiat istabilidu su campu definitivu. Su 29 de maju fiat istadu cuncordadu un’apòsitu ispidale pro sos malàidos, chi a su 7 de làmpadas fiant giai 869, de custos 383 mortos.  Durante sa campagna s’esèrtzitu sardu fiat  istadu impinnadu meda in sa batalla de sa Cernaia, subinde 23 mortos, 155 fertos e 2 ispèrdidos. A càusa de sa maladia su 7 de làmpadas 1855 si fiat mortu fintzas su generale Alessandro Sa Marmora, chi fiat istadu sostituidu dae su tenente generale Ardingo Trotti, su 28 si fiat mortu Lord Raglan, e su 2 de trìulas su generale Giorgio Ansaldi.

Su mangianu de su 16 austu 1855 sos russos aiant atacadu s’avanguàrdia piemontesa pro ocupare sos cùcuros de sa Cernaia, e cussu fiat istadu su cumintzu de s’omònima batalla. Su generale Rodolfo Gabrielli de Montevecchio a sa  guida de sa 4ª Brigada aiat cumentzadu s’atacu contra s’inimigu.  Cando fiat ghiende sos sordados suos a s’assaltu, una balla l’aiat  corfidu in petorras e istampampendeli su purmone. Sucursu in deretura fiat istadu leadu a s’ispidale de campu in ue fiat aribbadu Alfonso La Marmora, frade de Alessandro, pro lu cunfortare. Su Generale Rodolfo Gabrielli, ischende chi oramai non b’aiat nudda de fàghere e chi sa morte fiat benende a nde lu leare aiat naradu: “Mòrgio cuntentu, oe, die de glòria pro sas armas nostras; mòrgio comente  apo bìvidu, pro serbire su Re e sa Pàtria!”.

Mancari sa ruta de sa piazzaforte russa de Sebastopoli su 12 de cabudanni 1855, a pustis de un’atacu  anglo-frantzesu, acanta sa brigata de su generale Cialdini aiat apidu unu ruolu marginale subinde 4 mortos e 32 fertos, niuna de sas duas fortzas contrapostas chessiat a bìnchere s’àtera. S’arribu de s’ierru aiat firmadu in modu provisòriu sas operatziones bèllicas de totu sos esèrtzitos, ma su 28 de nadale, però, s’Àustria aiat fatu lòmpere un’ultimatum a sa Rùssia e carchi die a pustis  su Tzar aiat pedidu s’armistìtziu.  In cussu matessi mese La Marmora fiat partidu a Torinu, lassende su cumandu de sas tropas a Durando, pro sighire posca conca a Parigi in vista de su cumintzu de sas tratativas diplomàticas.

Su 14 martzu fiat istadu firmadu s’armistìtziu, e sa die 16 de su matessi mese La Marmora fiat torradu in Crimea dende cumintzu a sas operatziones de rimpàtriu de sas tropas. In su mese de freàrgiu su Corpus de Ispeditzione  fiat de 17.231 òmines. Sa paghe fiat istadu siglada in su Cungressu de Parigi e su 15 de abrile sas primas tropas piemontesas aiant lassadu su portu de Kamesh. Su cumandu de su corpus de imbiu, cun Alfonso La Marmora, fiat partidu su 19 de maju, e a pustis de una tapa in  Costantinòpoli fiat arribbadu in su portu de La Spezia su 29 de su matessi mese. Su 15 de làmpadas totu su corpus de Ispeditzione fiat istadu riunidu a Torinu pro sa torradura de sa bandera e sa cunsigna de sas medàllias, e su 20 làmpadas su corpus fiat  istadu isoltu ufitzialmente.

Su motivu de s’incumentzu de sa gherra de Crimea est de imputari a Luigi Napoleone,  divennidu in su  1851 Imperatore de Frantza cun su nùmene de Napoleone III. Segundu sa  Capitolatzione de su 1740, sos  interessos de sos catòlicos in Palestina fiant suta sa tutela frantzesa. Sende chi s’Imperu Otomanu fiat in crisi, Napoleone III aiat fatu pressiones subra su Sultanu pro si fàghere  reconnòschere custu diritu. Ma su Tzar de Rùssia si riteniat  issu s’ùnicu e legìtimu erederi de sa tziviltade bizantina a pustis de sa ruta de Costantinòpoli in su 1453, e aiat  pedidu a su sultanu de pòdere pònnere suta sa protetziones sua sos cristianos de religione ortodossa presentes in s’imperu turcu. Su Sultanu Abdul Megid si fiat refudadu e sa Rùssia aiat reagidu ocupende sa Moldàvia e sa Valàchia. S’Europa duncas, fintzas si non bidiat de bon’ogru sa Turchia, si fiat coalizada in funtzione antirussa.  Sa Gherra de Crimea però, chi ufitzialemte fiat cumentzada pro motivos religiosos,  aiat causadu in totu 256.000 mortos. De custos 128.000 fiant mortos pro càusas collegadas a sa gherra. 40.000 sos mortos totales pro colera e altras maladias in sos primos meses de su 1856.

Sos sardos puru aiat apidu medas pèrdidas, non in atzione, ma pro motivos  collegados a meda fatores. Custos sos printzipales:  Sa pèrdida de sa nave de trasportu cun totu materiale netzessàriu pro allestire sos ispidales;  sa presse de mòvere sena una preparatzione adeguada;  sa detzìsione de  fàghere arribbare sas tropas diretamente in Crimea acanta nudda fiat prontu. In prus, comente amus naradu, in Crimea bi fiat su colera, chi pro more de sas cunditziones igiènicas  malas e sos pagos connoschimentos mèdicos de sa maladia, si fiat difùndidu in manera a sa lestra fintzas tra sos sordados sardu-piemontesos. Ma in sos campos de batalla e in sas trintzeras si fiat ispainada fintzas un’àtera maladia, su SCORBUTO, dèpidu mescamente a sa mancàntzia de cosa de papare frisca, comente fruta e berdura, e a un’alimentatzione non meda sana. In totale sas pèrdidas italianas dèpidas mescamente a sas maladias sunt istadas 2.278 pro colera, 1.340 pro tifu, 452 pro maladias comunas, 350 pro scorbuto, 52 pro intzidentes, 38 pro calenturas tifoideas, 3 pro suitzìdiu e mortos in batalla. Unu nùmeru mannu a beru si pensamus chi s’ispeditzione fiat de prus a mancu 17.000 òmines.

 

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *