Imprentas 168 – In procura de Oristanis si faeddad in sardu

Imprentas
Imprentas
Imprentas 168 - In procura de Oristanis si faeddad in sardu
Loading
/

Imprentas 168 – In procura de Oristanis si faeddad in sardu

Imprentas
Imprentas
Imprentas 168 - In procura de Oristanis si faeddad in sardu
Loading
/

Imprentas 168 di Francesco Oggianu

In procura de Oristanis si faeddad in sardu

Sa Procura de sa Repubblica de Oristanis had, da unu pagu tempus, istitituidu un’isprtellu de sa limba sarda. S’ordine de sos avvaocados de Oristanis had ritennidu importante narrere a tottus custa novidade tra sos collegas e non solo, fintzas cun s’eventu chi bi est bistadu a metade de maju inube si est dibattidu sos problemas e sas prospettivas chi bi podene essere cun s’utilizzu de sa liba sarda in su prucessu penale. Duncas in tribunale si faeddad in sardu. S’isportellu de sa limba sarda est bistada istiduida su 20 de ennarzu. Cussa oristanesa est sa prima procura dem sa Repubblica in Italia a offrire custu serviziu a chie faeddad una limba minoritaria. S’isportellu est bistadu abertu grassias a su progettu “Sa lezze est eguale pro totus”, chi est bistadu presentadu in su 2019 a su dipartimentu pro sos affares regionales e sas autominas de sa presidenzia de su cunsizzu de sos ministros, chi lu hana approvadu e finanziadu. Comente narad su procuradore de Oristanis, Ezio Domenico Basso, piemontesu- sìisportellu est bistadu attivadu ca su procuradore haiad presentadu sa richiesta a sa presidenzia de su cunsizzu de sos ministros in su 2019 e a Roma hana riconnotu custu contributu e cun cussu est bistadu abertu s’isportellu.

Sa Procura de Oristanis est sa prima, a finnas a como est s’unica, in Italia a offrire custu tipu de serviziu a sos cittadinos, a sos magistrados e a sa polizia giudiziaria. Fra carchi annu non attesu, cun custa cunvenziones appositas chi si ha a istipulare, su serviziu poded essere postu a disposiziones fintzas de sas atteras istituziones chi sunu opeerantes in su territoriu. S’isportellu operad in duos frontes, cussu esternu, pubblicu, rivoltu a sos cittadinos chi ceeherene faeddare su sardu pro si cunfrontare cun sos uffissios de su palattu de zustissia, e cussu internu, riservadu a sos magistrados e a sa polizia zudissiaria chi, operande in d’una realtade inube si faeddas su sardu comente s’italianu, si podede tennere sa necessitade de consulenzias in limba e attividades de traduuzione o trascrizione chi riguardana su sardu pro sa redazione de sos attos processuales. Est za suzzessu chi in su cursu de unu processu e in su cursu de atteras attividades zudisiarias sia dimandada s’assistenzia de un’interprete, comente est bistadu dimandadu annos faghed sa traduzione dae s’italianu e su contrariu de sos attos processuales. Su fattu chi siad partidu s’isportellu sun tottus soddisfados, dae su procuradore, a sos giudices e a sos avvocados e sos esponentes de sa polizia zudissiaria.

S’isportellu de sa limba sarda est abertu in su primu pianu de su palattu de zustissia chi s’affazzada subra de sa piazza de Aldo Moro. benid abertu su lunis, su merculisi e sa chenabura dalle sa s’undighi e mesa fintzas a sa unu e mesa, cun d’unu espertu e traduttore chi garantid prima e tottus a sos cittadinos segundu cantu est bistadu istabilidu fintzas dae su codice de procedura penale. S’articulu 109, comma 2 prevedidi chi dainanti a sa autoridade zudissiaria de primu gradu o de appellu chi had cumpetenzia subra de unu territoriu inube esistidi una minoranzia de limbazzu chi est connota pro lezze, su cittadinu a richiesta sua, podede essere interrogadu o esaminadu in sa limba sua. Su verbale e tottus sos attos de su procedimentu benini redados e traduidos fintzas in limba sarda. Fintzaa a como non sunu istada dimandadas dae parte de sos utentes esternos- comente narad Antoneddu Garau, espertu chi gestid s’isportellu de sa limba- fortzis in sas personas deved madurare ancora sa cunsapevolezza de custu dirittu e pustis amcora sa possibilidade chi sos uffissios de sa Procura de Oristanis sun faghinde.

Nois- narad ancora Garau- semus innoghe a disposizione. Tra sas richietas prus de accurzu bessini a pizzu cussa de medas pastores, chi che sun finidos sutta de inchiesta pro sa protesta chi han fattu pro su prezziu de su latte. Cristina Puddu, chi est s’avvocada chi assistidi medas personas coinvoltas in s’indagine narad: amos dimandadu de tennere sos attos de su procedimentu in sardu. Cristina P>uddu est bistada a finacu de s’indipendentista de Terralba Doddore Meloni chi si fid battida pro s’utilizzu de su sardu in sas aulas zudissiarias. Custu serviziu- narad s’avvocada- est una presa de attu de sa dignidade de sa limba sarda ed est fintzas un’innovazione pero sos uffissios zudissiarios oristanesos. Senza irmentigare chi sa corte de cassazione had riconnotu sa legittmidade de s’utilizzu de sa limba sarda.

Sas consulenzias e su supportude un’espertu de limba sarda si est rivelande fundamentale pro sos magistrados e inbestigadores chi, in d’una realtade inube si faeddad s’italianu comente a su sardu, medas bortas tenene netzessidade de traduissione ma fintzas de interpretare sas espressiones particulares. Onzi limba est sempre meda ariculada e tened isvariadas isfumaduras chi che poden fuire a una traduzione letterale de onzi singulu termine. medas espressiones nadana inseridas in su cuntestu, in sardu esistini medas modos de narrere chi hana nezzessidade de essere interpretados. Pru cussu chi si traballu de s’esepertu est sempere prusu importante a esempiu in sas trascirziones de sas intercettaziones ambientales e telefonicas inube bisonzad de istare attentos meda fintzas in sas pausas, pruite medas bortas faeddad fintzas us silenziu. Su serviziu intantu andada adainanti e poded diventare sempre prus importante pruite in sos obieettivos de sa Procura bi est s’intenzione de ponnere a disposizione de atteras istituziones s’isportellu, istipulande sas cunvenziones adattas.

Su sardu o limba sarda comente la cherimos muttire, in sas variantes iscritas cun sa grafia campidanesa, in sas variantes iscritas cun sa grafia logudoresa, est una limba chi faghet parte de su grupu romanzu de sas limbas indoeuropeas chi, pro diferentziadura ladina siat a sos faeddadores nativos, siat a sos non sardos, siat a sos istudiosos de cale si siat tempus, si depet cunsiderare autònoma dae sos sistemas dialetales de àrea itàlica, gallica e ispànica e duncas classificare che a idioma a contu suo in su panorama neolatinu. Est una limba faeddada solu in Sardigna. Est classificada che a limba romanza otzidentale e medas istudiosos la tenent in cunsideru comente sa prus cunservativa de sas limbas chi derivant de su latinu. S’istòricu Manlio Brigaglia, mortu carchi annu faghed, haiad rilevadu s’esempiu de carchi traduizione. Dae su 1997 sa lege regionale a sa limba sarda reconnoschet sa matessi dignidade de s’italianu. Dae su 1999 est fintzas tutelada dae sa lege natzionale italiana n. 482/99 in paris a unas àteras ùndighi limbas minores.

in medas comunes bi est dae meda s’uffissiu de sa limba sarda, ma suzzedid chi non semper benid leada in cunsiderazione sa limba chi si faeddad in su postu, ma si poned comente riferimentu cussa chi li narana sa limba de mesania, chi a tottu non podede andare bene. Carchi amministradore si est fintzas offesu ca calincunu, in documentos ufficiales had postu unu limbazzu chi non si faeddad peruna manera in sa idda o zittade. In carchi manifestu sa zente non had cumpresu ite podiad cherrere narrere cussu chi bi fidi iscrittu. Fortzis in sos uffissios de sa limba sarda si deved leare in cunsiderazione chie est naschidu un su logu, chi connosched tottu sas cosas e ite podede cherrere narrere. Comente est suzzessu in Macumere, s’assessore a sa cultura had nadu chi issa lead in cunsiderazione cussu chi l’had nadu s’uffissiu, magari non epped ischidu rispondere a chie l’had dimandadu ite podiad cherrere narrere. Toccad de istare attentos e chircare de non cambiare nudda, ca si nono est tottu unu manincomiu.

Cussu chi si est faghinde in sa Procura de sa Repubblica de Oristanis est una cosa noa, che tened contu de sa limba chi si faeddad in d’onzi idda. A Oristanis bi accudini tottu sos abitantes de sa Sardigna centrale, inube si faeddad su campidanesu, su logudoresu, su barbaricinu e cantu si poded ponnere. Non si poded duncas imponnere a unu cittadinu de faeddare pro forza sa limba continentale, ma si deve azzuare faghindeli faeddare sa limba sua.

 

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *